Üsküp’lü Afife Hanım
İsmail Hakkı Hazretleri’nin Bursa’daki Kabr-i Şerifi
İsmail Hakkı Bursevi(v.1087/1676) ve Hanımı Afife Ayşe Uşşaki
İsmail Hakkı Bursavi Aydos’ludur(Bugünkü Bulgaristan’da/Bir Uşşaki dergahı da Aydos’ta mevcut idi.).İsmail Hakkı Bursavi 24 yaşında Üsküp’te Mürşid Mustafa Uşşaki’nin (v.1090/1679) kızı Afife Hanım ile evlendi. İsmail hakkı’nın ilk eşi Afife Hanım ile beraber Köprülü Usturumca’ ve oradan da Bursa’ya göçdüğünü biliyoruz. Hanımının(ailesi Üsküp’te olduğundan) Üsküp’ten ayrılmak istemediğinden bu göçler sırasında özellikle Bursa’ya halife olarak gönderilmek istendiğinde karşı çıktığını ve İsmail Hakkı’ya pek çok zorluk çıkardığını görüldü. Afife Uşşaki’nin nerede ve ne zaman öldüğü ile ilgili bilgiye ulaşılamamıştır. Afife Uşşaki’nin çocukları da büluğa erişmeden vefat etmiştir.
İsmail Hakkı Üsküp’te Mürşid Mustafa Uşşaki’nin kızı ile evleneceğine dair rüya görmüş fakat Mustafa Efendi de hısımlığa işaret eden bir rüya görene kadar durumu gizli tutmuştur. Evlilik teklifi ilk olarak Mustafa Uşşaki tarafından yapılmış ve İsmail Hakkı ilk evliliğini 24 yaşında (1676) gerçekleştirmiştir.
İsmail Hakkı, Mürşid Mustafa Uşşaki’yi kavmi içinde çok doğru tanınan müteşerri ve edeb sahibi bir büyük mürşid olarak niteler. Mustafa Uşşaki Üsküp’te 1679 yılı içinde vefat eder. Kabri zaviyenin avlusundadır. Manevi bir işaret ile kendi türbesini zaviyesinin avlusuna bir sene önce kendisi inşa ettirmiştir.
İsmail Hakkı otuz ay kaldığı Usturumca’da ailesinin serzenişlerinden başka sıkıntı çekmemiştir. Çünkü ailesi Üsküp’ü unutmamış ve hala oraya dönmek arzusu içindeydi. İsmail Hakkı hayatta aile ile müptela olmaktan daha şiddetli bir şey görmediğini onlarla müptela olmasının diğer sıkıntıları unutturduğunu söyler.
Osmanlı zamanından Üsküp’ten Burmalı Cami
Ocak 1685’te gördüğü rüyalar ve mürşidinin mektubu ile Bursa’ya halife olarak çağrılır. İsmail Hakkı hanımını kendisiyle gelmek veya ayrılmak konusunda serbest bırakır. Afife Hanım’a mehrini ve diğer haklarını takdim eder. İsmail Hakkı’nın kesin kararlılığı ve iki çocuğunun olması istemeyerek de olsa Bursa’ya gitmeyi kabul eder.
Bursa’da 9 yaşındaki kızı Hatice vebadan vefat eder(1688). İlk haccına(1699) gitmeden evvel oğulları İshak ve Ubeydullah 12 gün ara ile peşpeşe vefat eder.İshak efendi: İsmail Hakkı’nın büyük oğludur. 1682’de Usturumca’da doğmuştur. 1688’de İstanbul’da mürşidini ziyareti sırasındamürşidi ona oğlu İshak’ı neden beraberinde getirmediğini sormuştur. O da yaşının ufak olduğunu ve annesinin onu çok sevmesi sebebiyle yanından ayırmak istemediğini söylemiştir. İsmail Hakkı’nın kendisinin aynası olarak nitelendirdiği İshak, Ubeydullah isimli kardeşi ile 1699’da 12 gün içinde peşpeşe vefat etti. İsmail Hakkı oğlu İshak’ın ölümü nedeniyle uzun süre ağlamakla müptela olduğunu hatta ağlamasının hakikatini bilmeyen ehl-i hicabdan bir kimse tarafından ayıplandığını söyler. İsmail Hakkı 1700’de hacca giderken süveyş yoluyla kızıldenizden Medine iskelesi yenbu adlı mahalde çıktıklarında Bursa’ya yazdığı mektupla birlikte vefat eden oğlu İshak için yazdığı bir şiiri de göndermiştir.
İsmail Hakkı Bursevi
Ali Namlı İnsan Yayınları
Üsküp Mustafa Paşa Camii 1492