Üsküdar ve Uşşâkî
Üsküdar ve Uşşâkî
1- Pir Seyyid Hasan Hüsameddin-i Uşşaki (k.s.) Hazretleri, M.1593’de Hakka yürümüştür. Üsküdar’da mübarek cenazelerini karşılayanlar arasında, Pir Aziz Mahmud Hüda Hazretleri de bulunup, cenaze törenine katılmışlardır.
foto : büyük bina karakol, yanında aktar dükkanı bitişiği tekke
2- Halim Gülüm Kadiri – Uşşâkî Dergahı (Halim Kerim / Zincirlikuyu /Zincirlikapı tekkesi)
Dergâh Tembel Hacı Mehmed Mahallesi’nde, eski Büyük Karakolhâne’nin önünde, bugünkü Yapı Kredi Bankası’nın yanında, Balıkçılar Çarşısı’nın girişindeydi. Karacaoğlan sokağı ile Hakimiyet-i Milliye Caddesinin köşesindeki Merkez karakolunun hemen yanında bu caddenin üzerindeydi Halim Gülüm Dergahı. 1958 yılında Karakol binasıyla beraber yıkıldı. Yeni camiye aktarılan bir abdest mermeri haricinde dergâhtan günümüze bir şey kalmamıştır. Yalnız devrân gününün Pazar ve son şeyhinin de Mustafa Efendi olduğunu biliyoruz.
Âyin günü Pazar olan bu Kadirî Tekkesi, eski bir Yeniçeri Kolluğu olan, Üsküdar Emniyet Amirliği binasının yanında ve Hakimiyet- i Milliye Caddesi üzerinde, Yeni Cami Sebili karşısında idi. Yeni Cami ve eski bitpazarı nın bulunduğu semt, Zincirlikuyu (Zincirlikapı) ismini taşıdığından, tekke bu isimle de anılırdı. Tekkenin hangi tarihte yapıldığı belli değildir. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki 16 Şevval 1185 (22 Ocak 1772) tarihli bir ‘ilâm’a göre; “Abdülhalim Dede Zaviyesi’ne mütevelli tayini” yapılmıştır. 29 Zilhicce 1214 (24 Mayıs 1800) tarihli bir ‘istida’ ile de; “Yusuf Efendi’nin bina ve ihdas eylediği ve Halim Dede, Selim Dede ve Kölem (Kelem) Dede Zaviyesi’ne yevmi üçer kıyye (okka) et tahsisi” istenmiştir. Tekke yandıktan sonra Yusuf Efendi tarafından yeniden yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Tekkenin ikinci bânisi Yusuf Âgâh Efendi, Süleyman Penah Efendi’nin oğludur. 1157 (1744)’te doğdu. 1169 (1755)’te babası ve ağabeyi Osman Efendi ile İstanbul’a geldi. 1188 (1774)’te mektubi-i sadr-ı âli’ye girip sonra hâcegândan oldu. Mevkufatî, kalyonlar kâtibi, yeniçeri kâtibi, ambar emini, tersane emini, matbah emini, rikâb-ı hümâyun defterdarı, baruthane nazırı, cebeciler ve mehterhane nazırı, olduktan başka Hibetullah Sultan’ın kethüdalığı görevinde de bulundu. Beşiktaş Sahilsarayı onun tarafından tamir ettirildi. Sonra sadaret kethüdası, surre-i hümâyun emini ve nişancı oldu. Bu değerli insan, 1239 Cemaziyelevvelin ikisinde (4 Ocak 1824) vefat etti. Kabri, Şehzadebaşı Camii hazîresinde, Hümaşah Sultan açık türbesi civarındadır. Kabri lâhit şeklindedir.
Kaynaklar :
Üsküdar dergahları : Salim Bostancıoğlu , Ahmed Yüksel Özemre ; Hasretini Çektiğim Üsküdar, Üsküdar Ah Üsküdar Ahmed Yüksel Özemre
https://www.uskudar.bel.tr/tr/main/erehber/tekkeler/12/halim-gulum-tekkesi-halim-kerim-tekkesi-veya-/1021
Mahmud erol kılıç http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=420233&idno2=c420165
Semih Ceyhan İsam Türkiye’de Tarikatlar Tarih ve Kültür Uşşakiyye bölümü
foto : Iskender Baba (Halveti) Kaymakçı (Celveti) Tekkesi
foto :Malatyali Ismail Aga Cami (Sadiyye)
3- Ağa Hamamı Kurbunde Uşşaki tekkesi (Osmanlı Kaynaklarına göre İstanbul Ahmet Nezih Galitekin İşaret Yayınları )
Aga hamamı, Ahmediye Camii ile İnadiye Semti arasında Gündoğumu Caddesi ile Pırnal Sokağı’nın birleştiği yerdedir. Sol tarafında Kefçe Bostanı Çıkmazı, sağ tarafında ve yol aşırı yerde meşhur İskender Baba (Halveti ) Tekkesi veya Kaymakçı Tekkesi (Celveti ) (Buradaki mescid ve dergâh, Kanûnî Sultân Süleyman dönemînin (1520 – 1566) Yeniçeri Efendilerinden Mehmed Efendi (vef. 1548) tarafından 1538 yılında yaptırılmıştır.) ve Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Çeşmesi vardı. Yeni restore edilmiştir. Karşısındaki Ahmediye Camii Mezarlığı’ndan, Fethi Efendi Tekkesi, Türbesi ve Çeşmesi’nden eser kalmamıştır. Bu çifte hamam, Sultan I. Ahmet’in Kiler Ağası Malatyalı İsmail Ağa tarafından, cami ve tekkesi ile beraber 1018 (1609-10) tarihinde yaptırılmıştır.
Aga Hamamı kurbünde Kapu Agası İsmâil Aga Zâviyesi, Malatyalı İsmail Ağa Camii karşısındaki çıkmaz sokakta idi. Her ikisine de merdivenli bir yoldan gidiliyordu. Bugün tekke binasından ve Şeyh Fethi Efendi Türbesi’nden eser kalmamıştır. Tekkenin yan tarafında Feyzullah Efendi Tekkesi, karşısında ise İskender Baba Tekkesi bulunuyordu. Tekke, Sa’diyye tarikatından Şeyh Cemal Efendi tarafından tesis edilmiştir. Kendisi, 1247 (1831) tarihinde vefat etti.
Aga Hamamı kurbünde Seyyid Feyzullah Efendi Tekkesi, Âyin günü Cumartesi olan bu Şabanî Dergâhı Ahmediye Camii’nin, Gündoğumu Caddesi’ne açılan avlu kapısının sol tarafındaki tepe üzerinde idi.
Kaynaklar :
Üsküdar belediyesi internet sitesi
Son Dönem Celvetî Şeyhlerinden Bandırmalızâde Ahmed Münib Efendi’nin Hayatı, Eserleri ve Mecmûa-yı Tekâyâ’sı Selami ŞİMŞEK
OSMANLI YÖNETİMİNİN YENİ YIL KUTLAMALARINDAN: İSTANBUL TEKKELERİNE MUHARREMİYE DAGITIMI Cahit TELCİ
1268/1852 VE 1306/1889 TARİHLİ İKİ MÜFREDAT DEFTERİNDE GEÇEN İSTANBUL’DAKİ TEKKE VE TÜRBELERE DAİR İKİ MÜHİM LİSTE Mesut AYAR
4- Karacaahmet mezarlığı : Üsküdar sırtlarındaki bu mezarlık Asitaneyi tekrar yaptıran tersane emini Yusuf efendi, Hüseyin Sebilci gibi zatların istiratgahıdır.
5- Atom mühendisi olan Ahmed Yüksel Özemre efendi , İrşadi kolundan Uşşaki mürşidi idi. Tasavvuf ve Üsküdar ile ilgili birçok kitapları da olan efendi , 2008 yılında vefat etmiştir.